کد مطلب:286612 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:293
حل عقده و پاسخ اساسی
نگارنده گوید: در كتاب مناقب ابن شهر آشوب مازندرانی كه مورد نقل و تأیید علامه مجلسی در بحار الانوار، و محمدبن ابی طالب حسینی در كتاب تسلیة المجالس قرار گرفته است، كتاب مونس الحزین از مؤلفات محدث خبیر، محمد فتّال نیشابوری است كه در قرن ششم می زیسته است [1] و نسبت آن به شیخ صدوق اشتباه است.
و أما وجه نقل آن از كتاب تاریخ قم: چنین به نظر می رسد كه جریان مسجد جمكران از كتاب مونس الحزین فتّال در حاشیه بعضی نسخ تاریخ قم مرقوم بوده است و به مرور زمان به اشتباه در متن كتاب داخل و به ناچار به محمدبن بابویه تبدیل گردیده است؛ و ممكن است مؤلف كتاب مونس الحزین آن را از مرحوم صدوق نقل كرده باشد، بنابراین در لفظ محمدبن بابویه تحریفی واقع نشده است. [2] .
بر این اساس، اكثر ایرادها خود به خود منتفی می گردد و حدیث مسجد جمكران، مانند سایر اخبار مرسله محتمل الصدق، مصداق بارز قاعده تسامح در ادلّه سنن بوده و انجام اعمال آن به قصد رجاء بلا اشكال [3] است.
لذا به طوری كه شنیده ایم و خود نیز مشاهده كرده ایم، این مسجد مورد توجه بزرگان و فقها و متشرعین صالح بوده است كه برای نمونه نام بعضی از آنان را می آوریم.
و أما وجه نقل آن از كتاب تاریخ قم: چنین به نظر می رسد كه جریان مسجد جمكران از كتاب مونس الحزین فتّال در حاشیه بعضی نسخ تاریخ قم مرقوم بوده است و به مرور زمان به اشتباه در متن كتاب داخل و به ناچار به محمدبن بابویه تبدیل گردیده است؛ و ممكن است مؤلف كتاب مونس الحزین آن را از مرحوم صدوق نقل كرده باشد، بنابراین در لفظ محمدبن بابویه تحریفی واقع نشده است. [2] .
بر این اساس، اكثر ایرادها خود به خود منتفی می گردد و حدیث مسجد جمكران، مانند سایر اخبار مرسله محتمل الصدق، مصداق بارز قاعده تسامح در ادلّه سنن بوده و انجام اعمال آن به قصد رجاء بلا اشكال [3] است.
لذا به طوری كه شنیده ایم و خود نیز مشاهده كرده ایم، این مسجد مورد توجه بزرگان و فقها و متشرعین صالح بوده است كه برای نمونه نام بعضی از آنان را می آوریم.
[1] مناقب ابن شهر آشوب، ج 4 ص 8. بحار الانوار، ج 43 ص 327و تسلية المجالس، ج 2ص 13.
[2] زيرا در اين تقدير: مرحوم فتّال در كتاب مونس الحزين با سندي كه در اختيار داشته است، آن را از محمّد بن علي بن بابويه (صدوق) روايت كرده است و اين بهترين توجيه در اين مقام است. ولي اين توجيه با تاريخ 293سازگار است و بنابر تاريخ 393بايد آنرا به 373برگردانيم.
[3] دستيابي به اينكه كتاب مونس الحزين از تأليفات فتال نشابوري است، با اينكه بزرگان فن چون صاحب الذريعه به آن برخورد نكرده اند، از بركات مسجد جمكران است كه در اثر توسل به حضرت صاحب الامرعليه السلام نصيبم شد.
در زمان تصحيح اين اوراق، به پاورقي ص 469 ج 2فوائد رضويه برخورد كردم، در آنجا محدث قمي به اين امر تنبّه داده است.